Memorandum naar aanleiding van de Vlaamse verkiezingen
Hieronder vindt u het memorandum van het Forum voor Vredesactie voor de Vlaamse verkiezingen. Wij hopen dat de Vlaamse democratische partijen de bijgevoegde ideeën ter harte nemen. Van wapenindustrie naar een vredeseconomie Wapens, eens geproduceerd vinden altijd hun weg naar conflictgebieden, net zoals water een weg vindt naar de zee. Daarom moet de productie en handel in wapens zoveel mogelijk aan banden gelegd worden. De Vlaamse overheid moet resoluut kiezen voor het uitbouwen van een vredeseconomie. Daarom vraagt het Forum voor Vredesactie: Geen overheidssteun aan wapenproducenten geen overheidsgeld of ondersteuning voor onderzoek en ontwikkeling naar wapensystemen en daaraan verbonden technologie. geen investeringssteun voor bedrijven actief in de wapenproductie en daaraan verbonden technologie. geen overheidskredietverzekeringen voor wapenexporten en daaraan verbonden technologie (inclusief dual use). Door het Lambermont-akkoord krijgen de Gewesten meer zeggingschap in Delcredere. Als eerste stap naar een Delcrederedienst die geen wapenexport meer verzekert, dient de Vlaamse overheid de openbaarheid van alle verstrekte polissen te realiseren. Dat dit de concurrentiepositie van bedrijven niet in gevaar brengt bewijst de Nederlandse overheid. Sinds 2002 verstrekt de Nederlandse dienst Delcredere NCM informatie over de goedgekeurde polissen. In een op het internet geplaatste tabel staan alle verstrekte polissen vanaf 5 augustus 2002. (www.ger-lingncm.com/nl/mtb_nl/Overheid/tranekv.pdf) Op die manier kan elke burger nakijken wat de overheid in zijn of haar naam verzekert. Een Vlaams wapendecreet met een verstrenging van de wapenwet en de mogelijkheid tot publieke controle Een verbod op de productie onder licentie en het ongedaan maken van de bestaande licenties. Een wapendecreet waarbij uitvoer naar landen met zware interne spanningen, gewapende conflicten of burgeroorlogen onmogelijk is. Een wapendecreet waarbij uitvoer naar landen met ernstige en systematische mensenrechtenschendingen onmogelijk is. Rapporten van Amnesty International en Human Rights Watch vormen hier de informatiebron bij uitstek voor de beoordeling van de mensenrechten. Dat productie in Vlaanderen onderhevig is aan exportvergunningen in Vlaanderen. Nu zien we dat bedrijven als Sabca Limburg en FN Zutendaal geen exportvergunningen aanvragen in Vlaanderen. Dat er in een Vlaams wapendecreet plaats gemaakt wordt voor controle door: Een adviserende functie van een VlaamsVredesinstituut: Elke vergunning dient voorafgegaan te worden door een advies van het nog op te richten Vlaams Vredesinstituut. Voorafgaande parlementaire controle: Het Congres in de VS krijgt van elk individueel hangend dossier vanaf een bepaald bedrag een zogenaamde 'Notification', vóórdat de export plaats vindt, en kan in bepaalde gevallen zelfs de export blokkeren. Ook in Zweden bestaat er een voorafgaande parlementaire controle. De overheid heeft er nog nooit een vergunning toegekend waar een meerderheid van de leden van het Zweeds parlementair comité tegen gekant was. Ook op Vlaams vlak moet zo’n voorafgaande parlementaire controle mogelijk zijn voor elk individueel hangend dossier. Openbaarheid: wapenleveringen zijn aan vergunningen onderhevig omdat ze diepgaande gevolgen kunnen hebben op het vlak van mensenrechten, ze kunnen bestaande conflicten doen ontsporen, of verhevigen. Het Forum voor Vredesactie stelt dat burgers en hun parlementaire vertegenwoordigers minimaal moeten kunnen weten wat de overheid vergunt in haar naam, om op die manier de export te controleren. In Nederland wordt bijvoorbeeld sinds kort naast het jaarrapport ook elk jaar de volledige lijst met elke individuele vergunning openbaar gemaakt, met daarin zeer gedetailleerde informatie over de goederenomschrijving, de goederencategorie en de waarde van de licentie. U vindt op de website /sites/default/files/Nederlandse_lijst.PDF één bladzijde van de lijst van 2001. In een nieuw Vlaams wapendecreet moet voor tenminste dezelfde openbaarheid gezorgd worden Tien jaar geleden waren de milieuvergunningen geheim. Resultaat was dat de milieuwetgeving door de overheid in haar vergunningsbeleid niet werd toegepast. De milieubeweging heeft uiteindelijk verkregen dat deze vergunningen publiek werden zodat ze ook controleerbaar werden. Vlaanderen is er properder op geworden. Dit moet ook gebeuren met wapenexportvergunningen. De wereld kan er enkel maar veiliger van worden. . Overtredingen juridisch aanvechtbaar: overtredingen moeten kunnen aangevochten worden. Dit kan alleen als er een volledige transparantie is over de vergunningen. Vzw’s die een algemeen of collectief belang nastreven – zoals de vredesbeweging en de derde wereldbeweging – moeten de mogelijkheid krijgen wapenexportlicenties juridisch aan te vechten. Op dit moment wordt een vordering van dergelijke verenigingen altijd onontvankelijk verklaard omdat geen ‘belang’ kan aangetoond worden. Daarom vraagt het Forum voor Vredesactie om in een Vlaams wapendecreet in te schrijven dat “de verenigingen die op de dag van de feiten sedert ten minste vijf jaar rechtspersoonlijkheid bezitten en zich statutair tot doel stellen vrede te bewerkstelligen en tevens de rechten van de mens te verdedigen, in rechte kunnen optreden in alle rechtsgeschillen waartoe de toepassing van dit decreet aanleiding kan geven, wanneer afbreuk is gedaan aan het geen zij statutair nastreven.” Geweldpreventie: een Vlaams Vredesinstituut adviseert de overheid De Vlaamse economie heeft op diverse wijzen potentieel een invloed op conflicten wereldwijd. Denken we maar aan de invoer van grondstoffen (bv. diamant, tropisch hout, coltan), de uitvoer van wapens en andere technologieën, de rol van onze logistieke draaischijven (de luchthaven van Oostende, de haven van Antwerpen), de draaischijf voor financiële stromingen. Het Vlaams Vredesinstituut moet kennis verwerven hierover en advies geven aan het parlement en de overheid hoe de Vlaamse overheid in haar economische beleid hiermee rekening kan houden. Daarom vraagt het Forum voor Vredesactie: De oprichting van een Vlaams vredesinstituut met als belangrijkste taken: Het Vlaamse Vredesinstituut verricht onderzoek naar het effect van het hele Vlaamse beleid op het ontstaan of de evolutie van gewelddadige conflicten wereldwijd. Het Vlaamse Vredesinstituut heeft een verplicht adviserende rol m.b.t. de toetsing van de beleidsplannen van de verschillende ministers aan de manier en de mate waarin het Vlaamse economische beleid een invloed heeft op het ontstaan of de evolutie van gewelddadige conflicten wereldwijd. Het Vlaamse Vredesinstituut heeft een verplicht adviserende rol m.b.t het verlenen van vergunningen betreffende de “de in-, uit- en doorvoer van wapens, munitie en speciaal voor militair gebruik of voor ordehandhaving dienstig materieel en daaraan verbonden technologie evenals van producten en technologieën voor tweeërlei gebruik”. Het instituut heeft een verplicht adviserende rol bij het bepalen van de houding van de Vlaamse regering in supranationale organisaties. Het instituut publiceert jaarlijks een rapport over haar werkzaamheden en de beleidsadviezen die zij aan de bevoegde instanties heeft overgemaakt. De Vlaamse overheid geeft jaarlijks een overzicht aan het Vlaams parlement van wat zij met deze beleidsadviezen heeft gedaan. Vredesbeweging in ‘Adviesraad Buitenlands Beleid & Internationale Samenwerking’ De nog op te richten ‘strategische adviesraad Buitenlands Beleid & Internationale Samenwerking’ dient, zoals toegezegd door de Vlaamse regering aan de Staten-Generaal van het Middenveld, een belangrijke plaats toe te kennen aan het Middenveld. De Noord-Zuidbeweging, de vredesbeweging, de mensenrechtenbeweging zijn essentiele partners om op te nemen in de adviesraad.
Hieronder vindt u het memorandum van het Forum voor Vredesactie voor de Vlaamse verkiezingen. Wij hopen dat de Vlaamse democratische partijen de bijgevoegde ideeën ter harte nemen. Van wapenindustrie naar een vredeseconomie Wapens, eens geproduceerd vinden altijd hun weg naar conflictgebieden, net zoals water een weg vindt naar de zee. Daarom moet de productie en handel in wapens zoveel mogelijk aan banden gelegd worden. De Vlaamse overheid moet resoluut kiezen voor het uitbouwen van een vredeseconomie. Daarom vraagt het Forum voor Vredesactie: Geen overheidssteun aan wapenproducenten geen overheidsgeld of ondersteuning voor onderzoek en ontwikkeling naar wapensystemen en daaraan verbonden technologie. geen investeringssteun voor bedrijven actief in de wapenproductie en daaraan verbonden technologie. geen overheidskredietverzekeringen voor wapenexporten en daaraan verbonden technologie (inclusief dual use). Door het Lambermont-akkoord krijgen de Gewesten meer zeggingschap in Delcredere. Als eerste stap naar een Delcrederedienst die geen wapenexport meer verzekert, dient de Vlaamse overheid de openbaarheid van alle verstrekte polissen te realiseren. Dat dit de concurrentiepositie van bedrijven niet in gevaar brengt bewijst de Nederlandse overheid. Sinds 2002 verstrekt de Nederlandse dienst Delcredere NCM informatie over de goedgekeurde polissen. In een op het internet geplaatste tabel staan alle verstrekte polissen vanaf 5 augustus 2002. (www.ger-lingncm.com/nl/mtb_nl/Overheid/tranekv.pdf) Op die manier kan elke burger nakijken wat de overheid in zijn of haar naam verzekert. Een Vlaams wapendecreet met een verstrenging van de wapenwet en de mogelijkheid tot publieke controle Een verbod op de productie onder licentie en het ongedaan maken van de bestaande licenties. Een wapendecreet waarbij uitvoer naar landen met zware interne spanningen, gewapende conflicten of burgeroorlogen onmogelijk is. Een wapendecreet waarbij uitvoer naar landen met ernstige en systematische mensenrechtenschendingen onmogelijk is. Rapporten van Amnesty International en Human Rights Watch vormen hier de informatiebron bij uitstek voor de beoordeling van de mensenrechten. Dat productie in Vlaanderen onderhevig is aan exportvergunningen in Vlaanderen. Nu zien we dat bedrijven als Sabca Limburg en FN Zutendaal geen exportvergunningen aanvragen in Vlaanderen. Dat er in een Vlaams wapendecreet plaats gemaakt wordt voor controle door: Een adviserende functie van een VlaamsVredesinstituut: Elke vergunning dient voorafgegaan te worden door een advies van het nog op te richten Vlaams Vredesinstituut. Voorafgaande parlementaire controle: Het Congres in de VS krijgt van elk individueel hangend dossier vanaf een bepaald bedrag een zogenaamde 'Notification', vóórdat de export plaats vindt, en kan in bepaalde gevallen zelfs de export blokkeren. Ook in Zweden bestaat er een voorafgaande parlementaire controle. De overheid heeft er nog nooit een vergunning toegekend waar een meerderheid van de leden van het Zweeds parlementair comité tegen gekant was. Ook op Vlaams vlak moet zo’n voorafgaande parlementaire controle mogelijk zijn voor elk individueel hangend dossier. Openbaarheid: wapenleveringen zijn aan vergunningen onderhevig omdat ze diepgaande gevolgen kunnen hebben op het vlak van mensenrechten, ze kunnen bestaande conflicten doen ontsporen, of verhevigen. Het Forum voor Vredesactie stelt dat burgers en hun parlementaire vertegenwoordigers minimaal moeten kunnen weten wat de overheid vergunt in haar naam, om op die manier de export te controleren. In Nederland wordt bijvoorbeeld sinds kort naast het jaarrapport ook elk jaar de volledige lijst met elke individuele vergunning openbaar gemaakt, met daarin zeer gedetailleerde informatie over de goederenomschrijving, de goederencategorie en de waarde van de licentie. U vindt op de website /sites/default/files/Nederlandse_lijst.PDF één bladzijde van de lijst van 2001. In een nieuw Vlaams wapendecreet moet voor tenminste dezelfde openbaarheid gezorgd worden Tien jaar geleden waren de milieuvergunningen geheim. Resultaat was dat de milieuwetgeving door de overheid in haar vergunningsbeleid niet werd toegepast. De milieubeweging heeft uiteindelijk verkregen dat deze vergunningen publiek werden zodat ze ook controleerbaar werden. Vlaanderen is er properder op geworden. Dit moet ook gebeuren met wapenexportvergunningen. De wereld kan er enkel maar veiliger van worden. . Overtredingen juridisch aanvechtbaar: overtredingen moeten kunnen aangevochten worden. Dit kan alleen als er een volledige transparantie is over de vergunningen. Vzw’s die een algemeen of collectief belang nastreven – zoals de vredesbeweging en de derde wereldbeweging – moeten de mogelijkheid krijgen wapenexportlicenties juridisch aan te vechten. Op dit moment wordt een vordering van dergelijke verenigingen altijd onontvankelijk verklaard omdat geen ‘belang’ kan aangetoond worden. Daarom vraagt het Forum voor Vredesactie om in een Vlaams wapendecreet in te schrijven dat “de verenigingen die op de dag van de feiten sedert ten minste vijf jaar rechtspersoonlijkheid bezitten en zich statutair tot doel stellen vrede te bewerkstelligen en tevens de rechten van de mens te verdedigen, in rechte kunnen optreden in alle rechtsgeschillen waartoe de toepassing van dit decreet aanleiding kan geven, wanneer afbreuk is gedaan aan het geen zij statutair nastreven.” Geweldpreventie: een Vlaams Vredesinstituut adviseert de overheid De Vlaamse economie heeft op diverse wijzen potentieel een invloed op conflicten wereldwijd. Denken we maar aan de invoer van grondstoffen (bv. diamant, tropisch hout, coltan), de uitvoer van wapens en andere technologieën, de rol van onze logistieke draaischijven (de luchthaven van Oostende, de haven van Antwerpen), de draaischijf voor financiële stromingen. Het Vlaams Vredesinstituut moet kennis verwerven hierover en advies geven aan het parlement en de overheid hoe de Vlaamse overheid in haar economische beleid hiermee rekening kan houden. Daarom vraagt het Forum voor Vredesactie: De oprichting van een Vlaams vredesinstituut met als belangrijkste taken: Het Vlaamse Vredesinstituut verricht onderzoek naar het effect van het hele Vlaamse beleid op het ontstaan of de evolutie van gewelddadige conflicten wereldwijd. Het Vlaamse Vredesinstituut heeft een verplicht adviserende rol m.b.t. de toetsing van de beleidsplannen van de verschillende ministers aan de manier en de mate waarin het Vlaamse economische beleid een invloed heeft op het ontstaan of de evolutie van gewelddadige conflicten wereldwijd. Het Vlaamse Vredesinstituut heeft een verplicht adviserende rol m.b.t het verlenen van vergunningen betreffende de “de in-, uit- en doorvoer van wapens, munitie en speciaal voor militair gebruik of voor ordehandhaving dienstig materieel en daaraan verbonden technologie evenals van producten en technologieën voor tweeërlei gebruik”. Het instituut heeft een verplicht adviserende rol bij het bepalen van de houding van de Vlaamse regering in supranationale organisaties. Het instituut publiceert jaarlijks een rapport over haar werkzaamheden en de beleidsadviezen die zij aan de bevoegde instanties heeft overgemaakt. De Vlaamse overheid geeft jaarlijks een overzicht aan het Vlaams parlement van wat zij met deze beleidsadviezen heeft gedaan. Vredesbeweging in ‘Adviesraad Buitenlands Beleid & Internationale Samenwerking’ De nog op te richten ‘strategische adviesraad Buitenlands Beleid & Internationale Samenwerking’ dient, zoals toegezegd door de Vlaamse regering aan de Staten-Generaal van het Middenveld, een belangrijke plaats toe te kennen aan het Middenveld. De Noord-Zuidbeweging, de vredesbeweging, de mensenrechtenbeweging zijn essentiele partners om op te nemen in de adviesraad.