opinie: Een nieuw vliegtuig, maar om wat mee te doen?

De F-35 is het zorgenkind van de Amerikanen. Er komt geen einde aan de lange lijst problemen die de afgelopen twintig jaar zijn opgedoken bij de ontwikkeling van het vliegtuig. In september crashte een F-35 in South Carolina, vermoedelijk vanwege een probleem met een brandstofleiding. Als reactie op de crash houden verschillende landen hun toestellen aan de grond, in afwachting van verder onderzoek.

Eerder waren er problemen met het boordkanon dat scheef schoot, de software voor de besturing van het vliegtuig en de onderhoudssoftware die erg gevoelig is voor hackings. Volgens een rapport van de overheidswaakhond in de VS moeten nog 966 vastgestelde problemen opgelost worden voor grotere aantallen van het toestel geproduceerd worden. Net vanwege de lange lijst problemen en de oplopende productiekosten die daarmee gepaard gaan, hebben verschillende landen de afgelopen jaren afgezien van de aankoop van het toestel.

Onze regering niet. Vanaf 2023 vliegt onze luchtmacht met de F-35. Hopelijk kunnen we het vanaf nu over de kern van de zaak hebben: waarvoor moeten de vliegtuigen dienen?

Donkere achterkamer

Niet om Belgische doelstellingen te verwezenlijken alleszins. Het gonst al jaren van geruchten dat de voorkeur voor de F-35 de procedure op allerlei manieren beïnvloedde. We weten sinds enkele weken dat op deze beslissing wordt aangestuurd sinds twee Navo-vergaderingen in 2013. Daar kwamen mensen van de legertop en de regering overeen welke engagementen België zou opnemen in het kader van de SEAD-capaciteit (suppression of enemy air defence) die de Navo wil uitbouwen tegen 2025. Dat engagement betekende dat België gevechtsvliegtuigen met stealth-capaciteit (enige optie: de F-35) zou aankopen.

Voor de zoveelste keer worden de beslissingen genomen in een kleine kring, ver weg van de democratische checks-and-balances. Je zou toch denken dat de tijd ver achter ons ligt dat er buiten het parlement om, in een donkere achterkamer kan, beslist worden om Amerikaanse kernwapens op Belgisch grondgebied te installeren. Maar blijkbaar is er sindsdien niet veel veranderd. Het is niet alleen ondemocratisch dat er op een ander forum beslist werd over de doelen en de middelen van de Belgische luchtmacht. Het betekent ook dat wanneer België bombardeert in Libië of Irak, het niet meer is dan een onderaannemer in een operatie van de Navo (of de VS). Geen geïntegreerde 3D-aanpak (defence, diplomacy, development) waarin gezocht wordt naar een politieke oplossing voor het conflict. Geen discussie in het parlement over de doelstellingen van de operatie. Geen Europees gecoördineerde diplomatieke roadmap. Geen evaluatie achteraf over wat de bommen en de slachtoffers hebben opgebracht. Gewoon het plan uitvoeren dat iemand anders heeft getekend.

Wargames

Een hightech vliegtuig is vooral relevant in de strijd tegen een hightech tegenstander. De wargames waarin de F-35 wordt getest, gaan bijvoorbeeld over een nakende Chinese inname van Taiwan. Een andere voor de hand liggende tegenstander is de Russische luchtmacht. De F-35 moet dan bijvoorbeeld in staat zijn om de Russische luchtverdediging te ontwijken, zodat kernwapens in vijandig gebied gedropt kunnen worden. Wat we ons waarschijnlijk nog het gemakkelijkst voor de geest kunnen halen, is dat de nieuwe gevechtsvliegtuigen ingezet zullen worden zoals de oude. Zijn dit werkelijk de scenario’s waar de regering op voorbereid wil zijn?

Onze regering kiest ervoor om miljarden belastinggeld uit te geven aan een vliegtuig vol technische problemen, om zo tegemoet te komen aan de doelstellingen van de Navo. Ze kiest voor een strategisch partnerschap met de VS, want dit vliegtuig kunnen we alleen in de lucht houden zolang de Amerikanen voor ons het onderhoud (willen) doen. Met de aankoop legt ze zich neer bij de rol van onderaannemer die ze de laatste jaren heeft gespeeld in de militaire interventies in Afghanistan, Libië, Irak en Syrië. Interventies die nochtans vooral puin, vluchtelingen en slachtoffers hebben achtergelaten. Maak u dus geen illusies. Deze aankoop dient vele doelen, maar een duurzaam antwoord bieden op de uitdagingen voor uw en mijn veiligheid is er daar geen van.