Al bijna twintig jaar roept ICOM - en meer recent de War Resisters’ International (WRI) - 15 mei uit tot de “Internationale Dag van de Gewetensbezwaarde”. Dit jaar richten we de kijker op de situatie in de Balkan en ligt het epicentrum van de acties in Brussel – u hoort er dezer dagen ongetwijfeld van in de media. In ons volgend nummer brengen we u een verslag met een achtergronddossier. In dit nummer reeds een voorsmaakje: een blik op de toestand in Kroatië.
De Internationale Dag van de Gewetensbezwaarde hangt nauw samen met de ICOM – voluit: International Conscientious Objectors’ Meeting, de internationale ontmoetingen tussen gewetensbezwaarden waarover ons Magazine voor Vredesactie telkens uitvoerig verslag uitbracht. Van 1981 tot 1997 werden die ICOM’s telkens georganiseerd door groepen die deel uitmaken van de WRI: in Nederland, Spanje, Frankrijk, Slovenië, Oostenrijk, Hongarije, Turkije, Colombia en Tsjaad. Aanvankelijk kwamen die bijeenkomsten vooral neer op uitwisseling van ideeën en opbouw van netwerken tussen actieve dienstweigeraars. Stilaan trad echter ook een andere functie op de voorgrond: in landen waar de situatie van de gewetensbezwaarden erg precair was (en dikwijls ook nu nog steeds is) betekende de internationale aanwezigheid van de activisten een ruggensteun voor de plaatselijke dienstweigeraars en hun initiatieven. Niet alleen werkte men op ICOM de strategie van het dienstweigeren verder uit, ook verleende men zo op een heel praktische wijze meer gewicht aan de groep in het land zelf. Jammer genoeg vond in de jongste jaren geen dergelijke internationale bijeenkomst meer plaats. Ondertussen blijft ICOM, waar regelmatig een honderdtal personen uit meer dan 20 landen aan deelgenomen hebben, de achtergrond vormen voor de Internationale Dag van de Gewetensbezwaarde. Het was ICOM 1985 die voor het eerst besloot om 15 mei als ‘Dag’ aan te wijzen en één gemeenschappelijk thema te kiezen. Bedoeling was om jaarlijks op internationaal niveau de precaire situatie van de dienstweigeraars in bepaalde landen, of één thematische verband voor het voetlicht te halen. Zo ging het achtereenvolgens over de situatie in Griekenland (1986), Joegoslavië (1987), Polen (1988), Zuid-Afrika (1989), Spanje (1990), Turkije (1992), voormalig Joegoslavië (1993) en Colombia (1995). Daarnaast waren er de inhoudelijke thema’s: dienstplicht van vrouwen (1991) en asiel voor mannen en vrouwen die dienst geweigerd hebben of uit het leger gedeserteerd zijn (1993). In 2001 legde de bijeenkomst van de Council van de War Resisters’ International (WRI) het accent op de situatie van de dienstweigeraars en deserteurs in Angola. Dit jaar zal het op 15 mei over het dienstweigeren op de Balkan gaan. Hoewel ICOM dus sinds enkele jaren niet meer doorgaat, is de gemeenschappelijke actiedag van 15 mei gebleven. Op vele plaatsen in de wereld spitsen groepen hun werk rond het dienstweigeren op die dag toe: bijeenkomsten, wakes, demonstraties, acties, seminars, campagnes enz. vinden tegelijkertijd en op internationaal niveau plaats. Hoewel vele groepen de Dag intussen aangrijpen voor eigen thema’s in verband met het dienstweigeren en er nog slechts in beginsel één echt gemeenschappelijk thema is, blijft het toch een Dag waarop duidelijk blijkt hoe de kwestie van het dienstweigeren geen nationaal maar een internationaal vraagstuk is, en hoe in netwerkvorming tussen de groepen op internationaal niveau een grote kracht ligt voor de dienstweigerbeweging.
De Internationale Dag van de Gewetensbezwaarde hangt nauw samen met de ICOM – voluit: International Conscientious Objectors’ Meeting, de internationale ontmoetingen tussen gewetensbezwaarden waarover ons Magazine voor Vredesactie telkens uitvoerig verslag uitbracht. Van 1981 tot 1997 werden die ICOM’s telkens georganiseerd door groepen die deel uitmaken van de WRI: in Nederland, Spanje, Frankrijk, Slovenië, Oostenrijk, Hongarije, Turkije, Colombia en Tsjaad. Aanvankelijk kwamen die bijeenkomsten vooral neer op uitwisseling van ideeën en opbouw van netwerken tussen actieve dienstweigeraars. Stilaan trad echter ook een andere functie op de voorgrond: in landen waar de situatie van de gewetensbezwaarden erg precair was (en dikwijls ook nu nog steeds is) betekende de internationale aanwezigheid van de activisten een ruggensteun voor de plaatselijke dienstweigeraars en hun initiatieven. Niet alleen werkte men op ICOM de strategie van het dienstweigeren verder uit, ook verleende men zo op een heel praktische wijze meer gewicht aan de groep in het land zelf. Jammer genoeg vond in de jongste jaren geen dergelijke internationale bijeenkomst meer plaats. Ondertussen blijft ICOM, waar regelmatig een honderdtal personen uit meer dan 20 landen aan deelgenomen hebben, de achtergrond vormen voor de Internationale Dag van de Gewetensbezwaarde. Het was ICOM 1985 die voor het eerst besloot om 15 mei als ‘Dag’ aan te wijzen en één gemeenschappelijk thema te kiezen. Bedoeling was om jaarlijks op internationaal niveau de precaire situatie van de dienstweigeraars in bepaalde landen, of één thematische verband voor het voetlicht te halen. Zo ging het achtereenvolgens over de situatie in Griekenland (1986), Joegoslavië (1987), Polen (1988), Zuid-Afrika (1989), Spanje (1990), Turkije (1992), voormalig Joegoslavië (1993) en Colombia (1995). Daarnaast waren er de inhoudelijke thema’s: dienstplicht van vrouwen (1991) en asiel voor mannen en vrouwen die dienst geweigerd hebben of uit het leger gedeserteerd zijn (1993). In 2001 legde de bijeenkomst van de Council van de War Resisters’ International (WRI) het accent op de situatie van de dienstweigeraars en deserteurs in Angola. Dit jaar zal het op 15 mei over het dienstweigeren op de Balkan gaan. Hoewel ICOM dus sinds enkele jaren niet meer doorgaat, is de gemeenschappelijke actiedag van 15 mei gebleven. Op vele plaatsen in de wereld spitsen groepen hun werk rond het dienstweigeren op die dag toe: bijeenkomsten, wakes, demonstraties, acties, seminars, campagnes enz. vinden tegelijkertijd en op internationaal niveau plaats. Hoewel vele groepen de Dag intussen aangrijpen voor eigen thema’s in verband met het dienstweigeren en er nog slechts in beginsel één echt gemeenschappelijk thema is, blijft het toch een Dag waarop duidelijk blijkt hoe de kwestie van het dienstweigeren geen nationaal maar een internationaal vraagstuk is, en hoe in netwerkvorming tussen de groepen op internationaal niveau een grote kracht ligt voor de dienstweigerbeweging.