Vanuit Kroatië bericht Natalie Sipak van ARK[1] (Kroatische Anti Oorlog Campagne), over een nieuwe wet die de burgerdienst onafhankelijk maakt van het ministerie van Defensie. Maar ARK wil de afschaffing van de dienstplicht. En van het militarisme. Vanaf 15 mei delen ze ‘veilige’ cadeautjes uit!
Op 6 april 2002 keurde Kroatië een nieuwe defensiewet goed. Belangrijk kenmerk van de wet is dat deze duidelijk stipuleert dat de (alternatieve) burgerdienst voortaan zal geregeld worden door een aparte wet, onder de jurisdictie van het ministerie van Justitie of het ministerie van Arbeid en Sociaal Welzijn. Voor zover we informatie hebben, werkt men aan het eindontwerp van deze burgerdienstwet. ARK kon enkel een ruwe versie inkijken, en die leek niet erg veelbelovend. We dienden reeds samen met Amnesty International Kroatië een officiële klacht in bij het ministerie van Justitie omdat wij niet werden uitgenodigd voor of betrokken bij de werkgroep die het ontwerp opstelt. Totnogtoe kregen we geen officieel antwoord. Het lijkt er nu op dat het ministerie van Justitie onder druk staat om de eindversie dringend af te leveren, want er is een grote stijging te signaleren in het aantal aanvragen door gewetensbezwaarden. Vorig jaar liepen er 4009 binnen, ongeveer 20 % van het aantal dienstplichtigen (in 2000 waren er slechts 680!). Dit jaar telde men op 15 maart reeds 1500 aanvragen (7.5 %) en het aantal stijgt snel. De afdeling voor burgerdienst bij het ministerie van Justitie is totaal overstelpt, en omdat er nog altijd geen nieuwe wet van kracht is, worden geen nieuwe instellingen toegevoegd aan de lijst plaatsen waar je een alternatieve burgerdienst kan vervullen. Volgens de huidige regels moet de minister van Defensie elke aanvraag van instellingen ondertekenen om in die lijst te worden opgenomen. Hij weigert dat al twee jaar lang te doen, zodat alles geblokkeerd zit totdat de nieuwe wet is goedgekeurd en de geldende procedure verandert. De jongste tijd is ook het aantal klachten toegenomen van gewetensbezwaarden over sociale discriminatie. Een groot aantal heeft tijdens zijn burgerdienst geen enkele bron van inkomsten (ze krijgen van de regering geen enkele vorm van materiële compensatie, behoudens kosten van openbaar vervoer). Dit betekent dat hun gezinnen geen financiële bestaansmiddelen hebben. De huidige wet zegt ook dat gewetensbezwaarden niet mogen werken tijdens hun burgerdienst. Het debat over de afschaffing van de dienstplicht is nog volop bezig, en er zijn natuurlijk uiteenlopende meningen. Het wordt vanuit diverse hoeken bekeken: nationale veiligheidskwesties, de financiële repercussies, het lidmaatschap van de NAVO enz. ARK spreekt zich openlijk en consequent uit voor de afschaffing van de dienstplicht (en van het militarisme zelf, uiteraard), en bij verschillende gelegenheden hoor je door diverse NGO’s vragen opwerpen over de civiele controle op een ‘professioneel’ leger. ARK en andere NGO’s die werken rond de thema’s van het gewetensbezwaar in Kroatië blijven consequent vasthouden aan hun ‘beleid’ van demiltarisering. We staan achter en spreken openlijk over de term totaalweigeren, en we zijn voor een alternatieve burgerdienst als een vrijwillige maar niet verplichte manier om aan de samenleving een bijdrage te leveren. Informeel netwerk De beweging van gewetensbezwaarden in Kroatië is vrij ‘informeel en ruim’, d.w.z. er is samenwerking tussen individuele NGO’s die hier rond werken, en zelfs steun van NGO’s die voor de rest met andere issues bezig zijn. Maar er is geen samenhangende ‘zichtbare beweging’, wel meer individueel werk van dag tot dag, met gemeenschappelijke acties/campagnes bij verschillende gelegenheden. Het informeel netwerk van gewetensbezwaarden in Kroatië verbindt Zagreb-Vinkovci-Vukovar-Porec-Osijek-Cakovec-Karlovac-Pula. ARK probeert (maar niet met veel succes wegens gebrek aan activisten) contact te leggen met verschillende NGO’s in alle delen van Kroatië (vooral de voormalige Krajina-regio en Dalmatië) die bereid zouden zijn om werk voor gewetensbezwaarden te doen (juridisch en ander advies, acties, campagnes enz.) Het lobbywerk voor de wet op de burgerdienst zetten we voort samen met Amnesty International Kroatië en met andere groepen gewetensbezwaarden. Er zijn goede contacten met groepen uit Bosnië-Herzegovina, Slovenië, Servië, Montenegro en Macedonië en we werken aan ideeën voor samenwerking en uitwisseling van ervaringen. Condoom & burgerdienst: veiliger! Voor de Internationale Dag van de Gewetensbezwaarde (15/5) lanceert ARK de campagne ‘Burgerdienst is veiliger’, wat de nationale campagne wordt voor de promotie van burgerdienst en gewetensbezwaren in Kroatië. Het opzet is de verspreiding met het hele netwerk (van Zagreb tot Pula – zie hoger) van 5000 condooms aan het publiek. Elk condoom zit in een doosje met een tekst over seksuele gezondheid en het correct gebruik van condooms, plus een pamflet over hoe en waar men burgerdienst kan aanvragen en waar men in zijn streek bijkomende informatie kan krijgen. Deze campagne zal lopen in samenwerking met de vrouwen-NGO CESI – Center for Education and Counselling of Women, uit Zagreb. Het logo van de campagne wordt een machinegeweer dat in een condoom geklemd zit. RuslandLeger en politie maken nog steeds jacht op jongeren die proberen te ontsnappen aan het geweld en de zware pesterijen in het Rode Leger, die bij velen zelfs tot zelfmoord leidt. De grondwet voorziet al sinds 1993 een burgerdienst, maar pas in februari dit jaar stelde de regering eindelijk een ontwerp van wet voor om deze praktisch in te voeren voor ethisch of religieus gewetensbezwaarde dienstplichtigen. De wet is een compromis: zij zullen weliswaar een langere termijn moeten doen, maar niet voor ongewapende taken in de legerbarakken zoals het leger het wenste, wel in ziekenhuizen, wezentehuizen of bij de brandweer. (Union Pacifiste april) JoegoslaviëDe vredesbeweging Vrouwen in het Zwart van Belgrado signaleert dat het parlement de militaire dienstplicht terugbrengt tot 9 maanden en een burgerdienst inricht van 13 maanden. De details zijn nog niet gekend. De vele acties van de Joegoslavische dienstweigeraars en van de Vrouwen in het Zwart van de jongste jaren hebben deze evolutie een flinke duw in de rug gegeven. Zij hopen nu dat het statuut aan aanvaardbare voorwaarden zal beantwoorden. (Union Pacifiste april) [1] Antiratna Kampanja Hrvatske (ARK) Vukovarska 237c, 10000 Zagreb; tel /fax +385 1 615 8711; email ark@zamir.net; website www.zamir.net/~ark/ ARK is geassocieerd bij de WRI en een van hun thema’s is het dienstweigeren.
Op 6 april 2002 keurde Kroatië een nieuwe defensiewet goed. Belangrijk kenmerk van de wet is dat deze duidelijk stipuleert dat de (alternatieve) burgerdienst voortaan zal geregeld worden door een aparte wet, onder de jurisdictie van het ministerie van Justitie of het ministerie van Arbeid en Sociaal Welzijn. Voor zover we informatie hebben, werkt men aan het eindontwerp van deze burgerdienstwet. ARK kon enkel een ruwe versie inkijken, en die leek niet erg veelbelovend. We dienden reeds samen met Amnesty International Kroatië een officiële klacht in bij het ministerie van Justitie omdat wij niet werden uitgenodigd voor of betrokken bij de werkgroep die het ontwerp opstelt. Totnogtoe kregen we geen officieel antwoord. Het lijkt er nu op dat het ministerie van Justitie onder druk staat om de eindversie dringend af te leveren, want er is een grote stijging te signaleren in het aantal aanvragen door gewetensbezwaarden. Vorig jaar liepen er 4009 binnen, ongeveer 20 % van het aantal dienstplichtigen (in 2000 waren er slechts 680!). Dit jaar telde men op 15 maart reeds 1500 aanvragen (7.5 %) en het aantal stijgt snel. De afdeling voor burgerdienst bij het ministerie van Justitie is totaal overstelpt, en omdat er nog altijd geen nieuwe wet van kracht is, worden geen nieuwe instellingen toegevoegd aan de lijst plaatsen waar je een alternatieve burgerdienst kan vervullen. Volgens de huidige regels moet de minister van Defensie elke aanvraag van instellingen ondertekenen om in die lijst te worden opgenomen. Hij weigert dat al twee jaar lang te doen, zodat alles geblokkeerd zit totdat de nieuwe wet is goedgekeurd en de geldende procedure verandert. De jongste tijd is ook het aantal klachten toegenomen van gewetensbezwaarden over sociale discriminatie. Een groot aantal heeft tijdens zijn burgerdienst geen enkele bron van inkomsten (ze krijgen van de regering geen enkele vorm van materiële compensatie, behoudens kosten van openbaar vervoer). Dit betekent dat hun gezinnen geen financiële bestaansmiddelen hebben. De huidige wet zegt ook dat gewetensbezwaarden niet mogen werken tijdens hun burgerdienst. Het debat over de afschaffing van de dienstplicht is nog volop bezig, en er zijn natuurlijk uiteenlopende meningen. Het wordt vanuit diverse hoeken bekeken: nationale veiligheidskwesties, de financiële repercussies, het lidmaatschap van de NAVO enz. ARK spreekt zich openlijk en consequent uit voor de afschaffing van de dienstplicht (en van het militarisme zelf, uiteraard), en bij verschillende gelegenheden hoor je door diverse NGO’s vragen opwerpen over de civiele controle op een ‘professioneel’ leger. ARK en andere NGO’s die werken rond de thema’s van het gewetensbezwaar in Kroatië blijven consequent vasthouden aan hun ‘beleid’ van demiltarisering. We staan achter en spreken openlijk over de term totaalweigeren, en we zijn voor een alternatieve burgerdienst als een vrijwillige maar niet verplichte manier om aan de samenleving een bijdrage te leveren. Informeel netwerk De beweging van gewetensbezwaarden in Kroatië is vrij ‘informeel en ruim’, d.w.z. er is samenwerking tussen individuele NGO’s die hier rond werken, en zelfs steun van NGO’s die voor de rest met andere issues bezig zijn. Maar er is geen samenhangende ‘zichtbare beweging’, wel meer individueel werk van dag tot dag, met gemeenschappelijke acties/campagnes bij verschillende gelegenheden. Het informeel netwerk van gewetensbezwaarden in Kroatië verbindt Zagreb-Vinkovci-Vukovar-Porec-Osijek-Cakovec-Karlovac-Pula. ARK probeert (maar niet met veel succes wegens gebrek aan activisten) contact te leggen met verschillende NGO’s in alle delen van Kroatië (vooral de voormalige Krajina-regio en Dalmatië) die bereid zouden zijn om werk voor gewetensbezwaarden te doen (juridisch en ander advies, acties, campagnes enz.) Het lobbywerk voor de wet op de burgerdienst zetten we voort samen met Amnesty International Kroatië en met andere groepen gewetensbezwaarden. Er zijn goede contacten met groepen uit Bosnië-Herzegovina, Slovenië, Servië, Montenegro en Macedonië en we werken aan ideeën voor samenwerking en uitwisseling van ervaringen. Condoom & burgerdienst: veiliger! Voor de Internationale Dag van de Gewetensbezwaarde (15/5) lanceert ARK de campagne ‘Burgerdienst is veiliger’, wat de nationale campagne wordt voor de promotie van burgerdienst en gewetensbezwaren in Kroatië. Het opzet is de verspreiding met het hele netwerk (van Zagreb tot Pula – zie hoger) van 5000 condooms aan het publiek. Elk condoom zit in een doosje met een tekst over seksuele gezondheid en het correct gebruik van condooms, plus een pamflet over hoe en waar men burgerdienst kan aanvragen en waar men in zijn streek bijkomende informatie kan krijgen. Deze campagne zal lopen in samenwerking met de vrouwen-NGO CESI – Center for Education and Counselling of Women, uit Zagreb. Het logo van de campagne wordt een machinegeweer dat in een condoom geklemd zit. RuslandLeger en politie maken nog steeds jacht op jongeren die proberen te ontsnappen aan het geweld en de zware pesterijen in het Rode Leger, die bij velen zelfs tot zelfmoord leidt. De grondwet voorziet al sinds 1993 een burgerdienst, maar pas in februari dit jaar stelde de regering eindelijk een ontwerp van wet voor om deze praktisch in te voeren voor ethisch of religieus gewetensbezwaarde dienstplichtigen. De wet is een compromis: zij zullen weliswaar een langere termijn moeten doen, maar niet voor ongewapende taken in de legerbarakken zoals het leger het wenste, wel in ziekenhuizen, wezentehuizen of bij de brandweer. (Union Pacifiste april) JoegoslaviëDe vredesbeweging Vrouwen in het Zwart van Belgrado signaleert dat het parlement de militaire dienstplicht terugbrengt tot 9 maanden en een burgerdienst inricht van 13 maanden. De details zijn nog niet gekend. De vele acties van de Joegoslavische dienstweigeraars en van de Vrouwen in het Zwart van de jongste jaren hebben deze evolutie een flinke duw in de rug gegeven. Zij hopen nu dat het statuut aan aanvaardbare voorwaarden zal beantwoorden. (Union Pacifiste april) [1] Antiratna Kampanja Hrvatske (ARK) Vukovarska 237c, 10000 Zagreb; tel /fax +385 1 615 8711; email ark@zamir.net; website www.zamir.net/~ark/ ARK is geassocieerd bij de WRI en een van hun thema’s is het dienstweigeren.