Over zwaarden en schilden, raketten en rakettenschilden...
De talrijke borden ‘Bush Wanted’ logen er niet om: President Bush werd bij zijn bezoek in Brussel door de actievoerders onthaald als ‘gezochte misdadiger’. Voor overtreding van het “anti-ballistic missile” (ABM) verdrag, en voor nog veel meer...
“Als je terugblikt op de wereldgeschiedenis, merk je vanaf het prille begin van het oorlogvoeren een voortdurende wedloop tussen het zwaard en het schild. Het zwaard wint uiteindelijk altijd. Hoe beter het schild wordt, hoe meer verbeteringen er aan het zwaard gemaakt worden.” Jacques Chirac in The New York Times van 17 December 1999. “Op 30 mei 2000, om 14 u 24.28 werd een Libische Al-Fatah raket (een opgewaardeerde Scud raket) met aan boord zenuwgas onderschept door een Nederlandse Patriot raket. Door het onderscheppen werd een grote ramp in de dichtbevolkte Randstad voorkomen, maar het zenuwgas veroorzaakte wel doden in de oostelijke regio’s van Nederland en delen van Duitsland.” Bovenstaand scenario komt uit één van de grootste (TMD) rakettenschild oefeningen in de wereld: het Joint Project Optic Windmill. Het scenario is niet erg realistisch, omdat Libië toch wel zo’n 2000 km verwijderd is van Rotterdam en een Al-Fatah raket slechts 950 km kan reizen, en slechts getest is tot 200 km. Maar zulke overschatte bedreigingen vanwege de zogenaamde Rogue States (schurkenstaten) worden veelvuldig gelanceerd via de media om het publiek warm te maken voor grote investeringen in de ontwikkeling van rakettenschilden. Hoe zo’n rakettenschild werkt legden we al omstandig uit in ons magazine nr 198 van sept/okt 2000 (nog steeds verkrijgbaar, mail naar het forum). In dit artikel gaan we verder in op de recentste politieke ontwikkelingen. Over NMD en TMD Met de ontwikkeling van het “National Missile Defense” (NMD) wil Bush het hele grondgebied van de VS vrijwaren van aanvallen met een beperkt aantal intercontinentale raketten (lange afstandsraketten). De uitbouw van zo’n grootschalig anti-raketsysteem is verboden door het ABM-verdrag tussen de voormalige USSR en de Verenigde staten uit 1972, dat destijds tot stand kwam vanuit de redenering dat men moest verhinderen dat een partij zich totaal onkwetsbaar zou kunnen maken voor de kernwapens van de andere, wat immers het gevaar voor een eenzijdige kernoorlog zou meebrengen. Theatre Missile Defense (TMD) daarentegen is een mobiel systeem, bedoeld om kleinere regio’s te beschermen tegen vooral korte afstandsraketten. Maar ook interventielegers kunnen via TMD beschermd worden tegen tactische kernwapens en kruisraketten met een reikwijdte tot maximum 3500 km. Boven de 3500 km spreekt men van NMD. Omwille van de kritiek en het scepticisme van de Europese bondgenoten op de NMD-plannen van de VS, toerde eerst VS-Defensieminister Donald Rumsfeld en later Bush zelf in juni 2001 door Europa. Het charmeoffensief van de VS wil de bezorgdheden van de bondgenoten wegnemen, onder meer door ze mee een plaatsje te gunnen onder het rakettenschild en door hen van alle ontwikkelingen voortdurend op de hoogte te houden. Rumsfeld gaf aan dat de VS niet langer een verschil willen maken tussen TMD en NMD. Sedert begin juni spreekt men dan ook meestal over MD (Missile Defense) i.p.v. NMD of TMD. Maar wat met het ABM-verdrag, dat systemen zoals het NMD verbiedt? In een interview met de VRT was Bush duidelijk: voor hem is het ABM-verdrag voorbijgestreefd. Voornaamste argumenten tegen NMD Alhoewel NMD een zogenaamd defensief wapen is – met NMD kun je niet aanvallen - zal het bij eventuele uitvoering de onveiligheid in de wereld sterk verhogen. Het NMD dreigt immers bestaande machtsevenwichten te verstoren. De VS krijgen ten eerste het vermogen om als eerste toe te slaan (first strike), waarbij reagerende vijandelijke kernraketten door het rakettenschild tegengehouden worden. Landen die zich bedreigd voelen door de VS, worden door het NMD gedwongen tot een tegenzet. Een nieuwe wapenwedloop is het meest waarschijnlijke gevolg. Om toch nog door een schild te geraken, zou bijvoorbeeld China kunnen geneigd zijn meer raketten te produceren; momenteel heeft China slechts een twintigtal lange afstandsraketten. Als NMD ooit werkt zouden de VS in staat moeten zijn om die 20 raketten tegen te houden. Maar als China meer raketten zou produceren, dan is de kans groot dat China’s regionale rivaal India zal volgen. Ook Pakistan, allesbehalve een goede vriend van India, mag dan niet achter blijven... Een andere mogelijke reactie van Rusland of China zou kunnen zijn om zelf anti-rakettenschilden te ontwikkelen, maar wegens de hoge onderzoek- en ontwikkelingskosten is het onwaarschijnlijk dat veel landen hier toe in staat zullen zijn. Ook het vermogen tot het uitvoeren van interventies door de VS wordt door NMD groter. Tot nu toe hebben de VS nooit geïntervenieerd in een land dat kernwapens heeft. Een interventie in Tsjetsjenië is op dit moment zo goed als uitgesloten. Tsjetsjenië hoort immers bij het GOS. Met een vals vertrouwen in een rakettenschild zou de VS wel eens in de verleiding kunnen komen om toch in te grijpen, met alle gevolgen vandien. Wat men ook beweert, NMD is niet bedoeld om het kernwapenarsenaal van de VS af te bouwen. Alhoewel Bush wel het aantal kernkoppen zal verminderen, zijn de VS momenteel immers ook de ontwikkeling van nieuwe kernwapens aan het bestuderen, zoals de “mini-nuke”, een klein kernwapen dat als een conventioneel wapen zou kunnen ingezet worden; de Trident III, een kernwapen dat vanuit onderzeeërs afgevuurd wordt; en “Minuteman IV”, een intercontinentale ballistische raket. Bush gaf al aan dat hij niet achter het Teststopverdrag (dat kernproeven verbiedt) staat. Vermits de VS al hebben aangaven eventueel ook kernwapens te willen gebruiken tegen staten die zelf geen kernwapens hebben (tegen de rogue states of schurkenstaten), kunnen we aannemen dat het risico op het gebruik van kernwapens in de nabije of verre toekomst serieus zal toenemen. Zal NMD trouwens ooit de VS en zijn inwoners kunnen beschermen tegen atoomaanvallen? Voor een schurkenstaat of terreurgroep blijft het, NMD of niet, nog steeds mogelijk om via een zelfmoordactie een boot met een kernwapen te laten ontploffen voor de kust van de VS. Last but not least, het ontwikkelen van NMD kost ontzettend veel geld. De bouw van één NMD- (of TMD)-batterij met 20 raketten, samen met radars, satellieten en bijhorende technologie, werd geschat op 26,6 miljard dollar. Als we rekening houden met de wetenschap dat heel wat geleerden eraan twijfelen dat NMD/TMD wel ooit effectief zal kunnen werken, dan lijkt het wel of Bush vooral een rakettenschild wil om de militaire industrie te plezieren, één van de belangrijkste industrietakken die hem aan de macht hielpen. Hoeft het nog gezegd dat dit geld beter besteed zou worden aan de werkelijke noden van deze wereld? Het Forum voor Vredesactie – en met ons vele anderen – had dus redenen genoeg om de komst van Bush naar Brussel niet ongemerkt te laten voorbijgaan. Bush Wanted Op 12 en 13 juni 2001 voerden een dertigtal non-gouvernementele organisaties (NGO’s), waaronder ook het Forum voor Vredesactie, diverse acties rond de komst van Bush naar Brussel op 13 en 14 juni. De NGO’s vonden snel een gemeenschappelijk thema: Bush moet internationale akkoorden respecteren. Bush dreigt er immers niet alleen mee het ABM-verdrag eenzijdig op te zeggen, ook het belangrijke klimaatverdrag van Kyoto wil hij niet ratificeren, en op het gebied van landmijnen, kinderrechten en mensenrechten in het algemeen staan nog tal van verdragen te wachten op ratificatie door de VS. Bush dreigt er bovendien mee het CTBT-verdrag (dat kernproeven verbiedt) aan zijn laars te lappen. Een 1500 mensen verzamelden op 12 juni om 18 u voor het ambassadegebouw van de Verenigde Staten en maakten met spandoeken, toespraken en het bezoek van een delegatie hun eisen duidelijk. Woensdagochtend stapten we met een 300-tal actievoerders - waaronder heel wat bomspotters: want het zijn Bush’ illegale kernwapens die in Kleine Brogel liggen - naar de ingang van de NATO in Evere om Bush op onze wijze te verwelkomen. Zowel in Melsbroek (door een blokkade van Greenpeace) als in Evere moest de president van de Verenigde Staten van Amerika de achterpoortjes gebruiken. TMD en het Europees leger De acties tegen Bush mogen ons wel de ogen niet doen sluiten voor de Missile Defense (MD)-ontwikkelingen in Europa. Verscheidene Europese landen werken ook zelf aan rakettenschilden, waarbij de Europese industrie nauw samenwerkt met de Amerikaanse. Eén van de voornaamste doelstellingen is ook hier: troepen en regio’s beschermen bij militaire interventies van het toekomstige Europese leger. De huidige ontwikkelingen van MD zouden wel eens tot een Europees NMD kunnen leiden. Kunnen. In een volgend magazine gaan we hier uitgebreid op in. In Brussel nam Bush op 13 juni deel aan de NAVO-top. Daar ging het over het volgende: in 2002 zal de NAVO nieuwe landen (lees: ex-oostbloklanden, Ruslands buren dus) uitnodigen om toe te treden; de NAVO is aldus sneller dan de EU; de onenigheid over MD werd besproken, want vele Europese landen maken groot voorbehoud; Tsjechië, Polen en in mindere mate Groot-Brittannië, Spanje en het Italië van Berlusconi toonden wél begrip; de problemen in Macedonië: alle mogelijke scenario’s, militaire inbegrepen, zullen bestudeerd worden; een militaire macht die na een akkoord op de ontwapening van de rebellen zou toezien is een denkpiste; de toegang van de toekomstige Europese defensiemacht tot NAVO-infrastructuur werd niet toegezegd. NAVO-land Turkije, dat boos en ongeduldig aan de deur van de EU blijft staan aankloppen, wil daar niet van weten zolang het geen echt medebeslissingsrecht krijgt, ‘uitvoerig geconsulteerd worden’ volstaat niet. Een tegenslag voor Verhofstadt, die tijdens zijn EU-voorzitterschap het Europees leger graag ‘operationeel’ had kunnen verklaren dankzij die toegang tot NAVO-middelen. Bush ziet die Europese defensiepijler enkel zitten als hij alle Europese NAVO-landen omvat, dus ook Turkije...; veel regeringsleiders werden herinnerd aan hun tekortschieten m.b.t. door NAVO-afspraken opgelegde defensie-inspanningen. Verhofstadt: “België is bezig aan een ambitieus investeringsprogramma”.
De talrijke borden ‘Bush Wanted’ logen er niet om: President Bush werd bij zijn bezoek in Brussel door de actievoerders onthaald als ‘gezochte misdadiger’. Voor overtreding van het “anti-ballistic missile” (ABM) verdrag, en voor nog veel meer...
“Als je terugblikt op de wereldgeschiedenis, merk je vanaf het prille begin van het oorlogvoeren een voortdurende wedloop tussen het zwaard en het schild. Het zwaard wint uiteindelijk altijd. Hoe beter het schild wordt, hoe meer verbeteringen er aan het zwaard gemaakt worden.” Jacques Chirac in The New York Times van 17 December 1999. “Op 30 mei 2000, om 14 u 24.28 werd een Libische Al-Fatah raket (een opgewaardeerde Scud raket) met aan boord zenuwgas onderschept door een Nederlandse Patriot raket. Door het onderscheppen werd een grote ramp in de dichtbevolkte Randstad voorkomen, maar het zenuwgas veroorzaakte wel doden in de oostelijke regio’s van Nederland en delen van Duitsland.” Bovenstaand scenario komt uit één van de grootste (TMD) rakettenschild oefeningen in de wereld: het Joint Project Optic Windmill. Het scenario is niet erg realistisch, omdat Libië toch wel zo’n 2000 km verwijderd is van Rotterdam en een Al-Fatah raket slechts 950 km kan reizen, en slechts getest is tot 200 km. Maar zulke overschatte bedreigingen vanwege de zogenaamde Rogue States (schurkenstaten) worden veelvuldig gelanceerd via de media om het publiek warm te maken voor grote investeringen in de ontwikkeling van rakettenschilden. Hoe zo’n rakettenschild werkt legden we al omstandig uit in ons magazine nr 198 van sept/okt 2000 (nog steeds verkrijgbaar, mail naar het forum). In dit artikel gaan we verder in op de recentste politieke ontwikkelingen. Over NMD en TMD Met de ontwikkeling van het “National Missile Defense” (NMD) wil Bush het hele grondgebied van de VS vrijwaren van aanvallen met een beperkt aantal intercontinentale raketten (lange afstandsraketten). De uitbouw van zo’n grootschalig anti-raketsysteem is verboden door het ABM-verdrag tussen de voormalige USSR en de Verenigde staten uit 1972, dat destijds tot stand kwam vanuit de redenering dat men moest verhinderen dat een partij zich totaal onkwetsbaar zou kunnen maken voor de kernwapens van de andere, wat immers het gevaar voor een eenzijdige kernoorlog zou meebrengen. Theatre Missile Defense (TMD) daarentegen is een mobiel systeem, bedoeld om kleinere regio’s te beschermen tegen vooral korte afstandsraketten. Maar ook interventielegers kunnen via TMD beschermd worden tegen tactische kernwapens en kruisraketten met een reikwijdte tot maximum 3500 km. Boven de 3500 km spreekt men van NMD. Omwille van de kritiek en het scepticisme van de Europese bondgenoten op de NMD-plannen van de VS, toerde eerst VS-Defensieminister Donald Rumsfeld en later Bush zelf in juni 2001 door Europa. Het charmeoffensief van de VS wil de bezorgdheden van de bondgenoten wegnemen, onder meer door ze mee een plaatsje te gunnen onder het rakettenschild en door hen van alle ontwikkelingen voortdurend op de hoogte te houden. Rumsfeld gaf aan dat de VS niet langer een verschil willen maken tussen TMD en NMD. Sedert begin juni spreekt men dan ook meestal over MD (Missile Defense) i.p.v. NMD of TMD. Maar wat met het ABM-verdrag, dat systemen zoals het NMD verbiedt? In een interview met de VRT was Bush duidelijk: voor hem is het ABM-verdrag voorbijgestreefd. Voornaamste argumenten tegen NMD Alhoewel NMD een zogenaamd defensief wapen is – met NMD kun je niet aanvallen - zal het bij eventuele uitvoering de onveiligheid in de wereld sterk verhogen. Het NMD dreigt immers bestaande machtsevenwichten te verstoren. De VS krijgen ten eerste het vermogen om als eerste toe te slaan (first strike), waarbij reagerende vijandelijke kernraketten door het rakettenschild tegengehouden worden. Landen die zich bedreigd voelen door de VS, worden door het NMD gedwongen tot een tegenzet. Een nieuwe wapenwedloop is het meest waarschijnlijke gevolg. Om toch nog door een schild te geraken, zou bijvoorbeeld China kunnen geneigd zijn meer raketten te produceren; momenteel heeft China slechts een twintigtal lange afstandsraketten. Als NMD ooit werkt zouden de VS in staat moeten zijn om die 20 raketten tegen te houden. Maar als China meer raketten zou produceren, dan is de kans groot dat China’s regionale rivaal India zal volgen. Ook Pakistan, allesbehalve een goede vriend van India, mag dan niet achter blijven... Een andere mogelijke reactie van Rusland of China zou kunnen zijn om zelf anti-rakettenschilden te ontwikkelen, maar wegens de hoge onderzoek- en ontwikkelingskosten is het onwaarschijnlijk dat veel landen hier toe in staat zullen zijn. Ook het vermogen tot het uitvoeren van interventies door de VS wordt door NMD groter. Tot nu toe hebben de VS nooit geïntervenieerd in een land dat kernwapens heeft. Een interventie in Tsjetsjenië is op dit moment zo goed als uitgesloten. Tsjetsjenië hoort immers bij het GOS. Met een vals vertrouwen in een rakettenschild zou de VS wel eens in de verleiding kunnen komen om toch in te grijpen, met alle gevolgen vandien. Wat men ook beweert, NMD is niet bedoeld om het kernwapenarsenaal van de VS af te bouwen. Alhoewel Bush wel het aantal kernkoppen zal verminderen, zijn de VS momenteel immers ook de ontwikkeling van nieuwe kernwapens aan het bestuderen, zoals de “mini-nuke”, een klein kernwapen dat als een conventioneel wapen zou kunnen ingezet worden; de Trident III, een kernwapen dat vanuit onderzeeërs afgevuurd wordt; en “Minuteman IV”, een intercontinentale ballistische raket. Bush gaf al aan dat hij niet achter het Teststopverdrag (dat kernproeven verbiedt) staat. Vermits de VS al hebben aangaven eventueel ook kernwapens te willen gebruiken tegen staten die zelf geen kernwapens hebben (tegen de rogue states of schurkenstaten), kunnen we aannemen dat het risico op het gebruik van kernwapens in de nabije of verre toekomst serieus zal toenemen. Zal NMD trouwens ooit de VS en zijn inwoners kunnen beschermen tegen atoomaanvallen? Voor een schurkenstaat of terreurgroep blijft het, NMD of niet, nog steeds mogelijk om via een zelfmoordactie een boot met een kernwapen te laten ontploffen voor de kust van de VS. Last but not least, het ontwikkelen van NMD kost ontzettend veel geld. De bouw van één NMD- (of TMD)-batterij met 20 raketten, samen met radars, satellieten en bijhorende technologie, werd geschat op 26,6 miljard dollar. Als we rekening houden met de wetenschap dat heel wat geleerden eraan twijfelen dat NMD/TMD wel ooit effectief zal kunnen werken, dan lijkt het wel of Bush vooral een rakettenschild wil om de militaire industrie te plezieren, één van de belangrijkste industrietakken die hem aan de macht hielpen. Hoeft het nog gezegd dat dit geld beter besteed zou worden aan de werkelijke noden van deze wereld? Het Forum voor Vredesactie – en met ons vele anderen – had dus redenen genoeg om de komst van Bush naar Brussel niet ongemerkt te laten voorbijgaan. Bush Wanted Op 12 en 13 juni 2001 voerden een dertigtal non-gouvernementele organisaties (NGO’s), waaronder ook het Forum voor Vredesactie, diverse acties rond de komst van Bush naar Brussel op 13 en 14 juni. De NGO’s vonden snel een gemeenschappelijk thema: Bush moet internationale akkoorden respecteren. Bush dreigt er immers niet alleen mee het ABM-verdrag eenzijdig op te zeggen, ook het belangrijke klimaatverdrag van Kyoto wil hij niet ratificeren, en op het gebied van landmijnen, kinderrechten en mensenrechten in het algemeen staan nog tal van verdragen te wachten op ratificatie door de VS. Bush dreigt er bovendien mee het CTBT-verdrag (dat kernproeven verbiedt) aan zijn laars te lappen. Een 1500 mensen verzamelden op 12 juni om 18 u voor het ambassadegebouw van de Verenigde Staten en maakten met spandoeken, toespraken en het bezoek van een delegatie hun eisen duidelijk. Woensdagochtend stapten we met een 300-tal actievoerders - waaronder heel wat bomspotters: want het zijn Bush’ illegale kernwapens die in Kleine Brogel liggen - naar de ingang van de NATO in Evere om Bush op onze wijze te verwelkomen. Zowel in Melsbroek (door een blokkade van Greenpeace) als in Evere moest de president van de Verenigde Staten van Amerika de achterpoortjes gebruiken. TMD en het Europees leger De acties tegen Bush mogen ons wel de ogen niet doen sluiten voor de Missile Defense (MD)-ontwikkelingen in Europa. Verscheidene Europese landen werken ook zelf aan rakettenschilden, waarbij de Europese industrie nauw samenwerkt met de Amerikaanse. Eén van de voornaamste doelstellingen is ook hier: troepen en regio’s beschermen bij militaire interventies van het toekomstige Europese leger. De huidige ontwikkelingen van MD zouden wel eens tot een Europees NMD kunnen leiden. Kunnen. In een volgend magazine gaan we hier uitgebreid op in. In Brussel nam Bush op 13 juni deel aan de NAVO-top. Daar ging het over het volgende: in 2002 zal de NAVO nieuwe landen (lees: ex-oostbloklanden, Ruslands buren dus) uitnodigen om toe te treden; de NAVO is aldus sneller dan de EU; de onenigheid over MD werd besproken, want vele Europese landen maken groot voorbehoud; Tsjechië, Polen en in mindere mate Groot-Brittannië, Spanje en het Italië van Berlusconi toonden wél begrip; de problemen in Macedonië: alle mogelijke scenario’s, militaire inbegrepen, zullen bestudeerd worden; een militaire macht die na een akkoord op de ontwapening van de rebellen zou toezien is een denkpiste; de toegang van de toekomstige Europese defensiemacht tot NAVO-infrastructuur werd niet toegezegd. NAVO-land Turkije, dat boos en ongeduldig aan de deur van de EU blijft staan aankloppen, wil daar niet van weten zolang het geen echt medebeslissingsrecht krijgt, ‘uitvoerig geconsulteerd worden’ volstaat niet. Een tegenslag voor Verhofstadt, die tijdens zijn EU-voorzitterschap het Europees leger graag ‘operationeel’ had kunnen verklaren dankzij die toegang tot NAVO-middelen. Bush ziet die Europese defensiepijler enkel zitten als hij alle Europese NAVO-landen omvat, dus ook Turkije...; veel regeringsleiders werden herinnerd aan hun tekortschieten m.b.t. door NAVO-afspraken opgelegde defensie-inspanningen. Verhofstadt: “België is bezig aan een ambitieus investeringsprogramma”.