Een lobbyist van Airbus zei ooit dat het Europees Defensie Agentschap voor vijfennegentig procent bestaat uit voorstellen van de wapenindustrie. Het verbaast dan ook niet dat het agentschap een belangrijke rol speelt in de recente Europese plannen om de wapenindustrie rechtstreeks te subsidiëren. Uit het lobbyrapport ‘Securing Profits’ dat Vredesactie in oktober publiceerde, blijkt dat die contacten zo ver gaan dat het Europees Defensie Agentschap beroep deed op wapenfabrikant Saab om te lobbyen bij het Europees Parlement voor een militair onderzoeksprogramma.
De geweldloze acties aan de jaarlijkse conferentie van het EDA tonen bovendien het gebrek aan democratische verantwoording. Terwijl in 2016 driehonderd vertegenwoordigers van de wapenindustrie werden uitgenodigd voor het bijwonen van de conferentie, zijn kritische burgers die de conferentie willen bijwonen niet welkom.
EDA ontloopt democratische aansprakelijkheid
We schrijven februari 2017. De voorstellen van de Europese Unie voor het subsidiëren van de wapenindustrie krijgen steeds vastere vorm. Uit anekdotische bewijsmateriaal blijkt dat de wapenindustrie in grote mate de pen vasthoudt bij het neerschrijven van die voorstellen. Toch is er weinig informatie voorhanden over de precieze inhoud van de ontmoetingen tussen beleidsmakers en de wapenlobby, noch wanneer die ontmoetingen plaatsvinden. Daarom doet Vredesactie een beroep op de Europese wet tot openbaarheid van bestuur met een vraag aan het EDA om alle informatie over hun ontmoetingen met de wapenindustrie publiek te maken (de vraag is hier online te raadplegen). De Europese instellingen zijn verplicht de vragen tot openbaarheid van bestuur te behandelen. Een antwoord op onze vraag bleef echter uit.
Vredesactie maakte de kwestie aanhangig bij de Europese Ombudsman. En ook vanuit het Europees Parlement kwam er een kritische vraag. Met resultaat. Het Europees Defensieagentschap werd grondig doorgelicht door de Europese Ombudsman, tot op het hoogste niveau. De ombudsman tikte zowel de CEO, Jorge Domecq, als de vice-CEO Rini Goos op de vingers. Jorge Domecq zag zich genoodzaakt zich te verontschuldigen bij de Europese Ombudsman.
Het onderzoek toonde bovendien aan dat er “systemische problemen zijn” in het behandelen van vragen tot openbaarheid van bestuur (dixit het rapport van de Ombudsman). Het EDA heeft bijvoorbeeld geen systeem voor het beheer van emails, waardoor het onmogelijk bleek om de opgevraagde informatie aan Vredesactie te geven. Sterker nog, een medewerker van het EDA had de vraag tot openbaarheid van bestuur in eerste instantie zelfs verwijderd.
De Europese Ombudsman laat het hier niet bij en zet het onderzoek verder.
Transparantie is een voorwaarde voor democratische controle. De onverschilligheid waarmee het Europees Defensieagentschap omgaat met transparantie en democratische aansprakelijkheid staat in schril contrast met de égards waarmee de wapenindustrie op regelmatige basis ontvangen wordt.